Prawo konsumentów i zmiany w prawie UE

Głosy niezadowolenia konsumentów na całym świecie związane z pogarszającą się jakością produktów i brakiem możliwości naprawy uszkodzonych jednostek coraz bardziej zyskują na sile. Dodatkowo, z coraz większą determinacją realizowana jest polityka chroniąca środowisko, surowce naturalne i krajobraz. Klienci oczekują, że sprzęt będzie się dało naprawić i po wielu latach w końcu nadchodzą zmiany w prawie. Komisja Europejska podjęła decyzje, które miejmy nadzieję wpłyną realnie na wydłużenie cyklu życia produktów. Nowa legislacja ma wejść w życie w kwietniu 2021.

PRAWO KONSUMENTÓW

Jednym z praw regulowanych przez Unię Europejską, jest prawo do otrzymanie gwarancji na zakupiony produkt. Dzięki niemu, podczas okresu gwarancyjnego, mamy prawo do naprawy lub wymiany produktu na nowy. Jeżeli w produkcie ujawnią się jakiekolwiek defekty, powstałe z winy producenta, konsument może zażądać darmowej naprawy, wymiany produktu na nowy, lub obniżenia ceny, bądź zwrotu pieniędzy.  Niestety, z regulacji prawnych wynika, że konsument traci takie prawo po upływie terminu gwarancji. Nie byłoby w tym nic złego, gdyby dostęp do naprawy sprzętu u podmiotu innego, niż producent, poza gwarancją był w ogóle możliwy i opłacalny.

Jedną z możliwości, którą ma osoba posiadająca jakiś przedmiot, jest możliwość jego odsprzedania. Dzięki temu rozwija się rynek wtórny, produkty są lepiej wykorzystywane, pragnienie wymiany urządzenia które nam się znudziło na inne, zostaje zaspokojone bez zakupu kolejnej, nowej jednostki. Dodatkowo, rozwój rynku wtórnego zmniejsza ilość odpadów lądujących na wysypiskach i wspiera idee proekologiczne. Ze względu na powszechność praktyk mających uniemożliwić naprawę lub spowodować porzucenie produktu przez klienta na rzecz nowego, rynek wtórny w kategorii sprzętów gospodarstwa domowego praktycznie nie istnieje. Konsekwencją tego jest ilość elektrośmieci liczona w tysiącach ton rocznie, na kraj.

KOREKTY W PRAWIE EUROPEJSKIM

Po ogromnej liczbie skarg i niezadowolenia, a także na rzecz ochrony środowiska, Unia Europejska zdecydowała się podjąć działania mające na celu wydłużenie życia produktu i ułatwienia dostępu do naprawy pod nazwą „right to repair”. Trudność wyboru odpowiednich metod utrudniających planowane postarzanie produktów polega na tym, że szkodliwe byłoby dla całej gospodarki spowolnienie innowacyjności czy zaburzenie konkurencyjności przedsiębiorstw produkcyjnych. Nowe prawo może również doprowadzić do znacznie negatywnych konsekwencji dla firm produkujących do Unii Europejskiej. Dlatego też wszelkie działania muszą być przemyślane, zrównoważone i dokładnie przeanalizowane.

Pod koniec 2020 roku Parlament Europejski podjął głosowanie, na mocy którego zostały zaakceptowane nowe postanowienia związane z ideą zrównoważonego, wspólnego rynku, dzięki wynikowi 395 głosów za. Członkowie Parlamentu Europejskiego wezwali Komisję Europejską do, udzielenia konsumentom „prawa do naprawy”, większego wsparcia dla rynku dóbr używanych, rozpoczęcia zwalczania praktyk celowego postarzania produktu, czy dodatkowych sankcji za elektrośmieci. Osiągnięty ostatecznie kompromis zakłada że:

• producenci zostaną zobowiązani do dostarczenia i udostępnienia części zamiennych dla kluczowych komponentów przez przynajmniej 10 lat
• zostaną udostępnione odpowiednie instrukcje, schematy elektryczne i dokumentacje techniczne pozwalające wykonać naprawy, jednak tylko dla serwisów, nie dla osób prywatnych
• wymiana kluczowych części i podzespołów musi być możliwa za pomocą powszechnie dostępnych narzędzi, bez uszkadzania produktu

Zmiany te najprawdopodobniej wejdą w życie w kwietniu 2020 roku.

ZMIANY W ETYKIETACH ENERGETYCZNYCH

Planowane są również zmiany w ocenianiu klas energetycznych produktów, ponieważ w dobie dzisiejszych technologii metody oceny są przestarzałe. Obowiązujący obecnie system etykiet efektywności energetycznej został określony dyrektywą w 2011 roku i zakłada oceny od A do D. Standardy mają zastać podniesione, gdyż w wyniku braku aktualizacji, zbyt wiele sprzętów osiąga najwyższą klasę A+++. Między urządzeniami w jednej klasie występuje jednak bardzo duża rozbieżność i reguły oceny mają zostać zdecydowanie podniesione. Dla przykładu, ponad 55% pralek sprzedawanych obecnie na terenie Unii spełnia wymagania dla najwyższej klasy. Możemy sobie jedynie wyobrażać, jak duże istnieją tam wahania w rzeczywistych parametrach.

Działania podejmowane przez Parlament Unii Europejskiej mają na celu przede wszystkim zmniejszenie wykorzystania energii elektrycznej i zużycia surowców naturalnych. Próba osiągnięcia tych celów będzie powiązana z ograniczeniem praktyk planowanego postarzania produktów, stosowanych do tej pory bezkarnie przez przedsiębiorstwa produkcyjne. Na producentów zostaną nałożone nowe obowiązki, mające umożliwić naprawę uszkodzonych produktów. Dzięki temu rynek wtórny otrzyma szansę na rozwój i mniejszy się ilość produkowanych elektrośmieci.

Wiktoria